Już od 2024 roku w Krakowie oraz Warszawie mają zacząć funkcjonować strefy czystego transportu. To nowość, bowiem dotąd w Polsce nie funkcjonowały podobne ograniczenia. Pomysł na wyrzucenie starych Diesli z centrów miast nie jest jednak nowy i podobne rozwiązania stosowane są w wielu europejskich metropoliach. Jak będą wyglądały strefy czystego transportu w praktyce?
Kamienie milowe KPO
Zapowiedź kontrowersyjnych podatków wywołała w Polsce gorące dyskusje. Choć sam Mateusz Morawiecki twierdzi, że rząd nie zamierza nakładać na kierowców aut spalinowych nowych opłat, wszystko wskazuje na to, że nie uda się ich uniknąć, a podobne podatki istnieją już w innych krajach Unii Europejskiej. Podatek od najbardziej emisyjnych pojazdów nie funkcjonuje jedynie w Polsce, Słowenii, Estonii i Litwie. Celem nowego opodatkowania jest wyeliminowanie z rynku pojazdów o najniższych normach Euro, które generują najwięcej szkodliwych substancji do atmosfery. Jak to będzie wyglądać w praktyce?
Co to jest strefa czystego transportu?
Zgodnie z założeniem strefy czystego transportu to wytyczone obszary ograniczające wjazd dla danych kategorii samochodów. Zazwyczaj wyznacznikiem jest klasa emisji spalin, ale nie zawsze. W niektórych miastach o tym, czy dany pojazd może wjechać do centrum miasta, czy nie, decyduje rok produkcji auta lub rodzaj silnika.
Historia stref czystego transportu w Europie jest bardzo długa, a w niektórych państwach funkcjonuje od przeszło 30 lat. Ograniczenia dotyczą przeszło 300 miast i można się na nie natknąć w Niemczech (Umweltzone), w Wielkiej Brytanii (Low Emission Zones) czy we Włoszech (Zona Traffico Limitato). Surowe restrykcje dotyczą przede wszystkim pojazdów o niskiej klasie EURO, emitujących najwięcej szkodliwych substancji do atmosfery.
Ograniczenia dla starych samochodów
Głównym celem wprowadzenia w Polsce stref czystego transportu jest eliminacja starych aut spalinowych. Pozbycie się ich z najbardziej zatłoczonych obszarów ma za zadanie zmniejszyć lokalne zanieczyszczenie powietrza. Choć główną przyczyną smogu jest tzw. niska emisja, auta z silnikami benzynowymi i wysokoprężnymi powodują wysokie zanieczyszczenia w obrębie skrzyżowań oraz dużych arterii drogowych. Ograniczenia dla sporej części samochodów pomogą więc odzyskać centra miast dla pieszych, rowerów oraz komunikacji zbiorowej, co jest priorytetem we współczesnej urbanistyce.
Kto nie wjedzie do strefy czystego transportu?
Wprowadzenie stref czystego transportu w Polsce jest możliwe dzięki nowelizacji przepisów Ustawy z dnia 11 stycznia 2018 roku o elektromobilności i paliwach alternatywnych, która została podpisana przez prezydenta Andrzeja Dudę 7 grudnia 2021 r. Od tego momentu miasta mają możliwość samodzielnego kreowania stref ograniczających wjazd najmniej ekologicznym samochodom.
W pierwszym etapie działania krakowskiej strefy zakaz obejmie pojazdy z silnikiem benzynowym wyprodukowane przed 1992 r. oraz Diesle wyprodukowane przed 1996 r. Dotyczy to jednak samochodów osobowych zarejestrowanych przed 1 marca 2023 r, bowiem egzemplarzy zarejestrowanych po tym terminie dotyczą znacznie większe restrykcje. W przypadku aut benzynowych minimalna norma to EURO 3, co oznacza, że do miasta nie wjadą auta wyprodukowane przed 2000 rokiem. Jeszcze bardziej dotkliwy wymóg dotyczy aut z silnikiem wysokoprężnym, bowiem w tym przypadku granicą jest rok 2010 oraz norma EURO 5. Od 1 lipca 2026 ograniczenia te obejmą wszystkie pojazdy, łącznie z tymi zarejestrowanymi przez 1 marca 2023 r.
Gdzie obowiązuje strefa czystego transportu?
Na razie realne plany wprowadzenia SCT dotyczą jedynie Krakowa oraz Warszawy. Co ciekawe w Krakowie ograniczenie obejmie niemal całe miasto, natomiast w Warszawie zakaz wjazdu będzie dotyczył głównie Śródmieścia i sąsiadujących dzielnic, w tym Saskiej Kępy, Grochowa czy Pragi.
